Wat zijn ANPR-camera’s? 

ANPR staat voor Automatic Number Plate Recognition. Deze camera’s registreren automatisch nummerplaten, maar ook veel meer dan dat: de voorzijde van het voertuig, de bestuurder, eventuele passagiers én toevallige passanten kunnen in beeld komen. Dat verhoogt het privacygevoelige karakter van de verwerking aanzienlijk en maakt ze onderworpen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). 

Wat zegt de VTC? 

1. Grimbergen respecteert het doelmatigheids- en transparantieprincipe niet. 

Een van de basisprincipes van de AVG is doelbinding: elke verwerking van persoonsgegevens moet gebaseerd zijn op een welbepaald en uitdrukkelijk omschreven doeleinde. Daarnaast moeten betrokkenen hierover transparant geïnformeerd worden. 

Grimbergen noemt verkeersveiligheid als doel. Uit het onderzoek van de VTC blijkt echter dat er meerdere doeleinden worden nagestreefd: handhaving van snelheidsbeperkingen, controle op zwaar vervoer en ondersteuning van strafrechtelijk onderzoek. Daarenboven blijkt uit cijfers die de VTC heeft bekeken dat de gemeente ook het genereren van inkomsten uit verkeersboetes nastreeft.  

De VTC wijst erop dat deze meervoudige doeleinden onvoldoende gecommuniceerd zijn naar de betrokken burgers. Bovendien ontbreekt heldere informatie over de aard van de verwerkte gegevens, zoals het feit dat ook gegevens van toevallige passanten (inclusief gezichtsbeelden en locatie-informatie) worden geregistreerd. 

Het gevolg? Grimbergen voldoet noch aan de eis van doelspecificatie, noch aan het transparantiebeginsel. De informatie is voor burgers niet toegankelijk, duidelijk of volledig. Dat is een schending van de AVG. 

2. Geen aandacht voor privacy by design en noodzakelijkheid 

Een tweede fundamenteel beginsel uit de AVG is privacy by design: reeds bij het ontwerp van een verwerkingsactiviteit moeten technische en organisatorische maatregelen genomen worden om de privacy van betrokkenen maximaal te beschermen. Daarbij hoort ook de verplichting om na te gaan of minder ingrijpende alternatieven beschikbaar zijn. 

Volgens de VTC heeft Grimbergen geen voldoende onderbouwde alternatieven onderzocht. De maatregel werd enkel tegenover sensibilisering afgewogen terwijl het om een invasieve verwerking gaat van locatiegegevens (en daaruit af te leiden gegevens). Ook is onduidelijk waarom er meer dan tien camera’s zijn geplaatst en waarom die zich bevinden op voornamelijk residentiële locaties met een lage incidentie van inbreuken. 

Bovendien wijst de VTC op het probleem dat alle voertuigen worden geregistreerd, inclusief inzittenden, ongeacht of zij enige overtreding begaan. De verwerking van locatiegegevens – dus wie, waar, wanneer en met wie – maakt dit type monitoring extra gevoelig. De VTC verwoordt het scherp: “Elke persoon die gecapteerd wordt met de camera’s wordt gezien en behandeld als een potentiële inbreukpleger.” 

3. Minimale gegevensverwerking wordt niet gerespecteerd 

Het beginsel van dataminimalisatie bepaalt dat enkel die persoonsgegevens mogen worden verwerkt die noodzakelijk zijn voor het nagestreefde doel. In dit geval: verkeersveiligheid. 

Wanneer de camera’s structureel meer informatie vastleggen dan enkel nummerplaten, dan overschrijdt de verwerking al snel de grenzen van proportionaliteit. Dit geldt des te meer wanneer die gegevens ook (potentieel) worden hergebruikt voor andere doeleinden, zoals misdaadbestrijding. 

De VTC benadrukt terecht dat de omvang van de gegevensverwerking niet in verhouding staat tot het vooropgestelde doel. Dat is problematisch, want hoe ruimer de verwerking, hoe zwaarder de verantwoordingsplicht rust op de verwerkingsverantwoordelijke.

Moet Grimbergen de camera’s verwijderen? 

Niet noodzakelijk. De VTC verbiedt het gebruik van ANPR-camera’s niet, maar stelt dat de verwerking proportioneel, noodzakelijk en transparant moet zijn. Grimbergen moet reducerende en beschermende maatregelen te nemen. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat er minder – en eventueel zelfs geen – ANPR-camera’s worden geplaatst of door het “blurren” van passagiers, voetgangers en fietsers. 

De situatie in Grimbergen is illustratief voor een bredere uitdaging: hoe gaat men verantwoord om met technologie die persoonsgegevens verwerkt, zonder de fundamentele rechten van betrokkenen uit het oog te verliezen? Of het nu gaat om overheden of ondernemingen, het antwoord ligt in een strikt juridisch kader, transparante communicatie en een consequente toepassing van de AVG-principes. Niet de technologie zelf vormt het probleem, maar wel het gebrek aan zorgvuldigheid bij de inzet ervan. 

Voor lokale besturen én bedrijven betekent dit dat ze verder moeten kijken dan louter efficiëntie of winstmaximalisatie. Transparantie, doelbinding en proportionaliteit zijn geen obstakels, maar essentiële bouwstenen van verantwoord gegevensbeheer. Ze vormen de basis voor maatschappelijk vertrouwen, rechtszekerheid en duurzame innovatie in zowel de publieke als de private sector. 

Heeft u vragen over privacywetgeving, cameratoezicht of de toepassing van de AVG binnen uw organisatie of onderneming? Bij iLAW staan we klaar met helder, praktijkgericht juridisch advies – op maat van uw situatie.